Asgari Ücret Tespitinin Artan Önemi ya da Ücretlerin Asgarileşmesi

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun dördüncü ve son toplantısının ardından yapılan açıklamaya göre, 2021 yılında geçerli olacak aylık asgari ücret brüt 3 bin 577 lira 50 kuruş, net 2 bin 825 lira 90 kuruş olarak belirlendi. Böylelikle 2021 yılında asgari ücret yüzde 21,56 oranında artmış oldu. 

Asgari ücreti tespit etmek giderek daha mı önemli bir konu hale geldi, yoksa farklı bir durum mu var?

Her yıl özellikle Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantıları sırasında daha sesli bir biçimde, sosyal taraflardan, sivil toplum ve siyasetten çeşitli asgari ücret önerileri ortaya atılmakta ve belirlenecek asgari ücret, kamuoyu nezdinde yoğun bir gündem oluşturmaktadır.

Kişisel bir gözlem olarak şunu rahatlıkla söyleyebilirim, belirlenecek asgari ücret tutarı ve Komisyon toplantıları her yıl giderek daha fazla konuşuluyor ve kamuoyu gündemine giderek daha fazla etki ediyor.

Asgari ücretin belirlenmesi kuşkusuz son derece önemlidir. Bu sebeple toplumun her kesiminden ilgi görmesi de doğaldır. 

Asgari ücretin sadece emek piyasasının yapısı için önemli olmadığı, bahse konu olanın ülke insanın kendisi olduğu gerçeğini dikkatten kaçırmamak gerekir. Zira bu sebeple, mevzuat gereği, “ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durum, ücretlilerin geçinme indeksleri, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartları” asgari ücretin belirlenmesindeki esaslar olarak dikkate alınmaktadır.[i]

Son yıllarda Komisyon toplantılarının bu denli gündem yaratmasındaki asıl sebep ise asgari ücret veya buna yakın ücret seviyesinde çalışanların sayısının giderek artması, ortalama ücretin asgari ücrete yakınsamasıdır.

Türkiye’de ekonomik gelişmeler sebebiyle genel ücretlerin artışındaki zayıflık, buna mukabil son yıllarda sosyal devlet ilkesi çerçevesinde, asgari ücrete enflasyon üzerinde yapılan artışlar, ortalama ücret seviyesi ile asgari ücretin farkının azalması gerçeğini meydana getirmiştir. 

Asgari ücretin genel ekonomi içerisinde yarattığı ve yaratacağı etkileri belirleyen temel gösterge, asgari ücretli çalışan sayısı ve bunun toplam çalışan sayısına oranıdır.[ii]

Türkiye’de özellikle son yıllarda işgücü piyasasında meydana gelen yapısal değişiklikler sebebiyle, asgari ücretin belirlenmesinde toplumsal hassasiyetin artması gerçeği ortaya çıkmıştır.

İşte bunun temel sebebi, işgücü piyasasındaki genel ücret düzeylerinde “asgari ücretlileşme” [ii] yaşanıyor olmasıdır.

Asgari ücret tutarı ve Komisyon toplantılarına artan ilgi (!) doğru şekilde analiz edilmelidir. Bu ilgiyi ortaya çıkaran nedenleri iyi anlamak ve buna göre çeşitli hedefler belirleyip, stratejiler geliştirerek asgari ücretli çalışan sayısının toplam çalışan sayısına oranının azalmasını yani, genel ekonomideki ortalama ücret seviyesinin asgari ücretten daha fazla artmasını sağlayacak, buna yardımcı olacak ekonomik ortamı oluşturmak ve bu doğrultuda adımlar atmak gerekmektedir.  

Aksi halde gelecek yıllarda, asgari ücret ve Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantılarının giderek artan yoğunlukta gündemimizi doldurması ve tartışmalara sebep olması beklenmelidir.  

---

[i] Asgari Ücret Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarihi: 01.08.2004 Resmî Gazete Sayısı: 25540, (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5454&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5).

[ii] Aslan, G. (2019). “Türkiye’de Asgari Ücretli Çalışan Sayısı ve Ücret Seviyelerinin Değişimi (2003- 2017 Hanehalkı İşgücü Anketleri Veri Analizi)”. Sosyal Güvenlik Dergisi. 9(1). 141-159.