Kamu Görevlilerinin Sigortalılığı (Eski Emekli Sandığı, Yeni 4/1-c)

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun yürürlüğe girdiği, 2008 yılı Ekim ayı başından önce kamu görevlilerinin sosyal güvenliği 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uyarınca sağlanmaktaydı. 5434 kapsamında yer alan çalışanlar “iştirakçi” olarak anılmaktaydı.

2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi (4/1-c) kapsamında ilk defa çalışmaya başlayanların sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ise 5510 sayılı Kanun kapsamında sağlanmaktadır. Bu yazıda (4/1-c) kapsamında çalışanlar hakkında bilgi verilecektir.

5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesi gereğince, iştirakçi iken, 2008 Ekim ayı başı itibarıyla (4/1-c) kapsamına alınanlar, bu tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmış olup, (4/1-c) statüsüne tabi olarak yeniden çalışmaya başlayanlar ile bunların dul ve yetimleri hakkında, yürürlükten kaldırılan hükümleri de dâhil olmak üzere 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaya devam edilecektir.

(4/1-c) kapsamında kimlerin bulunduğu, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ile aynı maddenin dördüncü fıkrasında belirtilmiştir.

1. Genel Kapsam

a) Kamu idarelerinde hizmet akdine tabi (4/1-a) olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (4/1-a) kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,

b) (4/1-a) ve (4/1-b) kapsamında bulunmayanlardan sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,

c) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar.

Bu çerçevede, kamu idarelerinde ilk defa 2008 Ekim ayı başından sonra çalışmaya başlayacak olanlardan,[i]

·      190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında KHK ile kadro ihdası yapılmış olan kamu kurum ve kuruluşlarında daimi kadrolara atananlar,

·      190 sayılı KHK ile kadro ihdası olmamasına rağmen ilgili kanunlarında bulunan özel hükümler uyarınca 5434 sayılı Kanunla ilgilendirilmeleri gerekenler,

·      399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi hk. KHK’ya tabi kamu kurum ve kuruluşlarında sözleşmeli olarak göreve başlayanlar,

·      Kadro karşılığı sözleşmeli personel çalıştıran kamu kurum ve kuruluşlarının kanunlarında belirtilen kadro ve unvanlarda çalışanlar, sigortalı sayılacaklardır.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca memurların kanuni izin, geçici görev, disiplin cezası uygulaması veya görevden uzaklaştırma nedenleriyle işlerinden geçici olarak ayrılmaları halinde yerlerine açıktan vekil atanabilir. İşte bu şekilde atanan açıktan vekiller de (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar.

2. Seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenler

Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında devlet memurları gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar.

3. Başbakan, bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri

2008 Ekim ayı başından sonra TBMM üyeliğine seçilenler seçildikleri, açıktan bakan olarak atananlar atandıkları tarihten itibaren (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılacaklardır. Başbakan ve bakanlar hakkında da TBMM üyeleri gibi işlem yapılacaktır.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce belediye başkanlığına seçilenler ile il encümenliğine seçimle gelen üyelerden 5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi olanlar, 2008 Ekim ayı başından itibaren (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılmaktadır.

4. Kamu görevlileri sendikaları ve konfederasyonları ile sendika şubelerinin başkanlıkları ve yönetim kurullarına seçilenler

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu gereğince sendika veya konfederasyonu ilk genel kurula kadar sevk ve idare edecek yönetim kurulu üyeleri, genel kurulda yönetim kuruluna seçilenler ile sendika şube yönetim kurulu üyeleri seçildikleri tarihten itibaren durumlarını en geç otuz gün içinde kurumlarına yazılı olarak bildirerek aylıksız izne ayrılan yöneticileri (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılırlar.

5. Askeri öğrenciler

Harp okulları ile fakülte ve yüksekokullarda, Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay olarak atanmak üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılırlar.

Bahsi geçen okulları tamamlamadan ayrılanlar ile tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmaz.

6. Polis Akademisi öğrencileri ile Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan öğrenciler

Polis Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler de yine (4/1-c) kapsamında sigortalı sayılırlar.

Askeri öğrencilerde olduğu gibi, söz konusu okulları tamamlamadan ayrılanlar ile tamamlamalarına rağmen görevlerine başlamadan ayrılanların, bu okullarda geçen eğitim süreleri sigortalılıklarından sayılmayacaktır.

Kısaca özetleyecek olursak, 2008 yılı Ekim ayı başından önce 5434 sayılı Kanuna göre iştirakçi olarak kabul edilenler ile bunlardan 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra (4/1-c) kapsamında yeniden çalışmaya başlayanlar hakkında 5510 sayılı Kanunun geçici 4. Maddesi gereğince yürürlükten kaldırılan hükümleri de dahil 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanmaya devam edilecektir. Ancak 2008 yılı Ekim ayı başından itibaren 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında ilk defa çalışmaya başlayanların sosyal güvenlik hak ve yükümlülükleri ise 5510 sayılı Kanun kapsamında sağlanmaktadır.

---

[i] Karakaş, İsa, (2010). Soru ve Cevaplarla Sosyal Güvenlik Reformuyla Birlikte Tüm Yönleriyle Emeklilik El Kitabı, Adalet Yayınevi, Ankara.